تضعیف اعتماد  اجتماعی،  عبور از مرز رقابت مشروع است

گروه سیاسی: مرزبندی میان رقابت سیاسی مشروع و رفتارهایی که به منافع ملی آسیب می‌زند، یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها و البته مبهم‌ترین موضوعات سیاست‌ورزی در ایران بوده است. «رقابت» در یک جامعه‌ با حیات سیاسی سالم، محرک اصلی پیشرفت اداره کشور است، بدون آن نه پویایی می‌ماند و نه امکان اصلاح و ارتقای ساختارهای سیاسی وجود خواهد داشت.اما این رقابت هنگامی برای یک کشور مطلوب است که در چهارچوب قانون، اخلاق سیاسی و مصالح بنیادین کشور پیگیری شود.

در دو دهه گذشته بارها اتفاق افتاد که به جای رقابت، شاهد تخریب، بی‌مسئولیتی گفتاری یا بهره‌گیری از نارضایتی‌ها برای تضعیف امید اجتماعی بوده‌ایم و نتیجه آن، نه تنها تضعیف رقیب، بلکه فرسایش سرمایه اجتماعی و کاهش اعتماد عمومی بوده است. در ایامی که به هر دلیلی در عرصه عمومی نشانه‌های کاهش سرمایه اجتماعی دیده می‌شود، کنشگران سیاسی و اجتماعی وظیفه سنگین‌تری بر دوش دارند.  سرمایه اجتماعی، پشتوانه اصلی امنیت ملی و کارآمدی حکمرانی است و آن را اصلی‌ترین مؤلفه قدرت نرم یک کشور می‌دانند. از این رو مراقبت از آن، مقدم بر هر رقابت‌ سیاسی است. 

این حرف به معنای نقد نکردن یا کنار گذاشتن رقابت نیست؛ بلکه به معنای حفاظت از منافع ملی در گفتار و رفتار سیاسی کنشگران و تعهد آنان به پیامدهای آن برای جامعه است. بخشی از چالش‌های امروز به رفتار برخی کنشگران سیاسی برمی‌گردد که به جای تمرکز بر نقد سیاست‌ها و ارائه بدیل‌ها، به تخریب رقبا و نهادهای عمومی از جمله دولت روی می‌آورند و با دامن‌زدن به بی‌اعتمادی عمومی، بنیان‌های همبستگی ملی را به قیمت امتیازات کوتاه مدت تبلیغاتی، تضعیف می‌کنند. 

نقش حاکمیت هم تعیین‌کننده است. رقابت سالم در بستری امکان‌پذیر است که فرصت برابر برای مشارکت سیاسی، شفافیت رویه‌ها و پاسخگویی نهادها برقرار باشد. تجربه نشان داده که محدودیت فضای رقابت یا اختلال در کانال‌های نمایندگی سیاسی، رفتارهای هیجانی، حاشیه‌سازی، بداخلاقی سیاسی و در نتیجه التهاب اجتماعی را گسترش می‌دهد. خلاصه آنکه رقابت سیاسی زمانی مشروع و در خدمت منافع ملی است که به افزایش اعتماد عمومی، بهبود کیفیت حکمرانی و تقویت انسجام ملی منجر شود. هر رفتار یا گفتاری که قدرت نرم کشور یعنی اعتماد اجتماعی را تضعیف کند، فارغ از اینکه از سوی کدام جریان صادر شود، از مرز رقابت مشروع عبور کرده است.